Pismo je sredstvo pomoću kog se jezik (informacije, ali i ljudske misli i ideje) ostvaruje u trajnoj formi. Pisani oblici jezika (knjige, dokumenta, pisma i drugi izvori) mogu trajati vekovima i samim tim omogućiti pristup bitnim informacijama mnoštvu ljudi. Stoga se pismo, i pored toga što je proizišlo iz govora, može smatrati njemu ravnim zbog svoje neizostavne uloge u razvoju ljudske civilizacije. Ali, kao i civilizacije čiji je razvoj potpomoglo, i pismo je prošlo svoj razvojni put.

Piktografsko ili slikovno pismo prestavlja prvu fazu razvoja pisma. Ono u suštini predstavlja nizanje slika, koje mogu biti manje ili više stilizovane. U ovoj fazi predstavljeni su samo predmeti i pojave vidljivi ljudskom oku, a pismo je potpuno nezavisno od jezika.
Korišćenjem piktograma da bi se prikazali apstraktni pojmovi prelazi se na ideogramsko ili pojmovno pismo. U ovoj fazi razvoja slika više ne označava predstavljenu pojavu, već postaje simbol – označava i pojam koji ne može imati slikovnu predstavu. Tako je u kineskom jeziku dan predstavljen istim znakom kao i Sunce.
Pismo u užem smislu reči, nastaje u sledećoj fazi, kada ideogram ne predstavlja ni pojavu ni radnju, nego se vezuje za neku jezičku jedinicu – obično reč, te se naziva logografskim pismom.
Kada ideogram počne da se odnosi na određeni sklop znakova u okviru reči – kad bi se, na primer, slika koja označava oko u srpskom jeziku koristila i u pisanju reči okolo – onda je prisutan proces konvencionalizacije – vezivanje pisma za jezičke jedinice, i odvajanje od vanjezičkih predstava.
Procesom konvencionalizacije dolazi se do silabičkog ili slogovnog pisma, gde jedan znak odgovara jednom slogu, i nema nikakve nužne veze sa značenjem reči.
Poslednja etapa razvoja je stvaranje alfabetskog ili glasovnog pisma, gde jedan znak (grafem) predstavlja jedan glas (fonem) nekog jezika. U ovoj fazi pismo je u potpunosti zavisno od jezika – bez glasa simbol nema značenje.

Mora se napomenuti da se, iako su faze razvoja pisma jasno razdvojene, nijedan jezik nije u potpunosti držao ovog redosleda. Tako su egipatski hijeroglifi piktogramsko pismo sa fonetskim dodacima, kineski ideogrami kombinacija ideografskog, logografskog i silabičkog pisma, a arapsko pismo prelaz između silabičkog i alfabetskog sistema. Ali, i pored neravnomernog razvoja, većina modernih jezika služi se alfabetskim pismima, sa manje ili više odstupanja. Tako, na primer, u srpskom jeziku svaki glas ima svoj simbol, čije je čitanje uvek isto, dok u engleskom jeziku čitanje znaka zavisi od rasporeda simbola u reči.

Literatura

1. Bugarski Ranko, 1995., Uvod u opštu lingvistiku, Beograd, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva